MENNICA
      MAZOWIECKA

MONETY  I  DENARY  LOKALNE,  ŚLUBNE,  REKLAMOWE,   MEDALE ...   

ZESTAW DO SAMODZIELNEGO BICIA MONET

 Wbrew obiegowej opinii, do tłoczenia monet wcale nie jest potrzebny skomplikowany, ciężki sprzęt. Od starożytności do czasów nowożytnych, monety bite były wyłącznie ręcznie za pomocą młotka o wadze 1~3 kg. Dopiero współczesne monety (XVI - XVIIw.) zaczęły być tłoczone za pomocą pras, walcarek czy kafarów. I wcale to nie oznaczało, że starożytne monety były niedokładne czy prymitywne. Wręcz odwrotnie. Chyba jedne z najpiękniejszych i najstaranniej wykonanych monet wybijano w starożytnej Grecji i Rzymie na ręcznych stemplach menniczych.

Tetradrachma - Macedonia 179-168 rne. Zdjęcie z katalogu aukcyjnego - Warszawskie Centrum Numizmatyczne.

Cesarstwo Rzymskie, Karakalla 198-217 rne. Denar ze zbiorów Mennicy Mazowieckiej.

 W Mennicy Mazowieckiej możecie Państwo zamówić zarówno zestaw klasyczny, będący pełną rekonstrukcją stempla historycznego, jak i zmodernizowany, "bezpieczny" przyrząd do bicia własnych monet okolicznościowych.

Stemple klasyczne.

Jest to najstarsza, ale i najtrudniejsza metoda bicia monet.
Dolny stempel (awers monety) wbijany był w pieniek a górny stempel (rewers) trzymano w ręku starając się ustawić w miarę równo obydwie powierzchnie robocze stempli. Zarówno wzajemne centrowanie stempli, jak i umieszczenie krążka menniczego po środku dolnego stempla odbywało się "na oko" mincerza, więc każda moneta była odbita inaczej, każda miała pewne przesunięcia awersu i rewersu. Nie przykładano też większej wagi do staranności bicia. Ważny był tylko rysunek wytłoczony na krążku menniczym. Górny stempel trzymany był w ręku, uderzenie młotkiem musiało być silne, czasem nawet kilkukrotne, więc... z całą pewnością niejednokrotnie młotek trafiał nie w stempel a w rękę mincerza.

Zachowany średniowieczny stempel (dolny) do ręcznego bicia monet (żródło - Wikipedia) oraz pokaz bicia monet na podobnym stemplu - "Żelazne Korzenie 2004". (z archiwum Mennicy Mazowieckiej)

		Rekonstrukcja monety rzymskiej (denara) bitej za panowania cesarza Klaudiusza. Moneta o pełnoplastycznym wizerunku odtworzona z zachowanej autentycznej monety rzymskiej, bita na stemplu klasycznym. Z archiwum Mennicy Mazowieckiej.

Cena kompletu stempli klasycznych   2000~2500 zł (brutto)
Stempel awersu + stempel rewersu, średnica monety 12 - 22 mm.
Stemple kute i grawerowane ze stali węglowej, ulepszanej cieplnie. Trwałość stempla (przy prawidłowej eksploatacji) powyżej 2500 odbitek.

Uwaga ! ! !
Obsługa tego stempla wymaga pewnego doświadczenia.
Praktycznie wyklucza to możliwość bicia monet przez przypadkowe osoby.



Stemple współczesne.

Starożytni czy średniowieczni mincerze mieli ogromną wprawę i mogli bez większego ryzyka wybijać monety stemplem trzymanym w ręku, na co współcześnie, zwłaszcza na imprezach masowych, nie można sobie pozwolić ze względu na możliwość poważnego urazu dłoni trzymającej stempel. Z tego powodu już w 1996 r. opracowaliśmy na potrzeby II Festynu Archeologicznego w Biskupinie model zestawu do ręcznego, bezpiecznego bicia monet nawet przez dzieci. Takie zestawy, z niewielkimi zmianami, oferowane są dziś przez wiele firm zajmujących się produkcją stempli menniczych do amatorskiego bicia monet.
Stemple wykonane są ze stali stopowej o podwyższonej twardości i odporności na korozję. Jej parametry i sposób obróbki cieplnej pozwalają na wykonanie przynajmniej 5000 odbitek bez zauważalnej różnicy jakości.

Współczesny sprzęt do ręcznego bicia monet wykonany dla Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego Oddział w Radomiu. Obok przykład monet bitych na tym zestawie.

Maluchy wybijają monety podczas pikniku rodzinnego w Grodzisku Mazowieckim. (fot. ze zbiorów organizatora) Przyrząd do bicia monet i wybite na pikniku monety. (fot. z archiwum Mennicy Mazowieckiej)

Proponujemy dwie podstawowe wersje monet bitych na przyrządzie współczesnym:

  Monety naśladujące monety historyczne.
Bite z nieregularnych, nawet ręcznie klepanych, krążków menniczych. Podczas wybijania brzeg monety rozpływa się na boki tworząc nierówny, czasem popękany rant. Poniżej przykłady tak bitych monet.
Zalecana średnica monety to 17 - 28 mm.

Stylizowana na średniowieczną moneta reklamowa zamku w Ogrodzieńcu. Biały brąz, patynowana srebrem. Obok grawerowanie stempla awersu monety zamku w Ogrodzieńcu

Przyrząd do bicia monet z nieregularnym brzegiem i wybite na takim zestawie monety.

Cena kompletu stempli:
Stempel awersu + stempel rewersu, średnica monety 17 - 28 mm - 1100~1800 zł.
Cena nie obejmuje prowadnicy.



  Monety z regularnym, gładkim lub ząbkowanym rantem.
Podobnie jak we współczesnych monetach obiegowych i kolekcjonerskich, brzeg krążka menniczego jest podczas wybijania dociskany do pierścienia ustalającego wielkość i centralne położenie monety względem stempli.
Narzuca to jednak konieczność wykonania dodatkowego elementu - pierścienia - oraz dokładne dopasowanie do niego zewnętrznej średnicy części roboczych stempli.

Przyrząd do bicia monet z regularnym brzegiem i monety wybite na takim zestawie.

Cena kompletu stempli:
Stempel awersu + stempel rewersu, średnica monety 17 - 28 mm - 1200~1900 zł.
Pierścień ustalający gładki 350 zł.
Pierścień ustalający ząbkowany 400 zł.
Cena nie obejmuje prowadnicy.

		Prowadnica Niezbędnym elementem dopełniającym nasz zestaw do samodzielnego bicia monet jest prowadnica. Jej zadaniem jest połączenie w funkcjonalną całość stempli i (opcjonalnie) pierścienia. Takie rozwiązanie umożliwia bicie monet bez konieczności trzymania górnego stempla w ręku - jak w zestawie klasycznym. Ponadto stemple ustawione zostają idealnie osiowo, a ich płaszczyzny robocze są dokładnie równoległe, dzięki czemu ilość nieudanych, nierównych odbitek, zostaje ograniczona do minimum. Nie istnieje też ryzyko urazu dłoni, gdyż mincerz trzyma w ręku wyłącznie młotek. Podstawę prowadnicy stanowi solidna stalowa płyta, którą przykręca się czterema śrubami do drewnianego pieńka. Powinien mieć on wysokość około 60~65cm. i średnicę przynajmniej 30~35 cm. Cena takiej prowadnicy (bez pieńka) wynosi 470 zł.

Na pokazanym wyżej zestawie menniczym można bić monety za pomocą młotka o wadze1,5~2,5 kg. W większości przypadków młotek o wadze 1,5 kg jest zupełnie wystarczający, aby dziecko w wieku 7~8 lat mogło (przy pomocy osoby obsługującej mennicę) wybić wyraźny numizmat średnicy 24 mm. Zdecydowanie odradzamy stosowanie menniczych krążków mosiężnych - są zbyt twarde. Problem z wybiciem ładnej mosiężnej czy miedzianej monety o wypukłym reliefie mają nawet osoby dorosłe. Specjalnie na potrzeby ręcznego bicia monet, nasza Mennica opracowała stop o srebrzystej, imitującej srebro barwie. Dostarczamy krążki mennicze o różnym stopniu twardości:

		Biały brąz ołowiowy (na bazie cyny, miedzi i ołowiu, z innymi dodatkami) Bardzo miękki stop bez szarego połysku charakterystycznego dla ołowiu. Dostępne krążki 17~32mm. Krążki o wymiarach w 24x1,1mm. w cenie 1,30 zł/szt. Biały brąz bezołowiowy. Stop twardszy od poprzedniego, ale bardziej miękki od miedzi, mosiądzu a nawet aluminium. Jego twardość i połysk są porównywalne do czystego srebra. Nadaje się do bicia monet o średnicy do 26~28 mm. przez starsze dzieci i dorosłych. Różne średnice krążków. Krążki o wymiarach 24x1,1mm. w cenie 1,70 zł/szt.

Dokładna cena wykonania stempla uzależniona jest od komplikacji oraz rodzaju reliefu. Moneta o prostej plastyce 2D (napisy, inicjały, sylwetki osób) jest znacznie tańsza, niż moneta o grafice 3D, na której jest odwzorowany np. pełnoplastyczny wizerunek konkretnej osoby. Czas realizacji takiego zlecenia również uzależniony jest od pracochłonności i wynosi przeciętnie 2 - 6 tygodni. Sama realizacja projektu zajmuje kilka - kilkanaście dni, ale najczęściej znacznie więcej czasu zajmuje uzgodnienie szczegółów i zatwierdzenie ostatecznego wizerunku powstającego numizmatu.
Powyższe ceny są cenami brutto (nie jesteśmy płatnikiem VAT) - płatność na podstawie faktury do zamówienia. Przedpłata 1/2 ceny.